Pomoc dla uchodźców z Ukrainy w Polsce: Mieszkanie, transport i inne formy pomocy

Polska, podobnie jak inne państwa członkowskie UE położone przy granicy z Ukrainą, zdecydowała się od 24.02. 2022 r. na przyjęcie uchodźców.

Polski rząd, organizacje państwowe, służby socjalne i organizacje wolontariackie zapewniają skoordynowaną pomoc w przyjmowaniu i zakwaterowaniu obywateli Ukrainy na terenie kraju. 

Jak dotrzeć do Polski z Ukrainy?

Strony, które umożliwiają znalezienie transportu do granicy:

Rozkład odjazdów ewakuacyjnych z Ukrzaliznytsia (Koleje Ukraińskie): UkrzalInfo.

Aby znaleźć transport do granicy z Polską, można zostawić zgłoszenie tutaj: ukrainenow.org/refuge

Czaty Telegramu, na których można szukać przejazdów i transportu:

• help_ukraina
• ukrpolska
• perevezite
• VIKTORIIAGROUP

Przekraczanie granicy ukraińsko - polskiej

Przejścia graniczne

Każde z ośmiu przejść granicznych jest otwarte na przyjęcie uchodźców: Dorogusk-Jagodzin, Dołgobyczów-Uhryniów, Zosin-Ustiluh, Grebenne-Rawa Ruska, Korchowa-Krakowiec, Medyka-Seginiec, Budomierz-Chruszczów, Krościenko-Smolnica.¹

Granicę można przekraczać zarówno na pieszo, jak i prywatnymi samochodami. Decyzje odnośnie możliwości przewozu pojazdów podejmuje na bieżąco na przejściu granicznym Krajowy Urząd Skarbowy².

Warto wiedzieć, że od 26 lutego 2022 r. Zielona Karta dla samochodów osobowych już nie jest wymagana przy przekraczaniu granicy z Polską. Osoby, które wjeżdżają samochodem i nie posiadają ważnej Zielonej Karty, mogą odezwać się do jednego z polskich towarzystw ubezpieczeniowych. W ten sposób mogą bezpłatnie wyrobić polisę ubezpieczeniową uprawniającą do poruszania się po polskich drogach.³

❗ Ważna informacja odnośnie korków: Aktualne informacje o obciążeniu konkretnych przejść granicznych między Ukrainą a Polską są publikowane przez stronę ukraińską (fundację Rinata Achmetowa) na kanale telegramu Bądź bezpieczny! Ewakuacja.

Dokumenty, które uprawniają do przekroczenia granicy

Obecnie uchodźcy z Ukrainy mogą przekroczyć granicę na podstawie dowolnego dokumentu tożsamości. “Nie martw się, jeśli nie masz żadnego dokumentu, który pozwala na wjazd do Polski” - można przeczytać na stronie rządowej.

Wśród dokumentów, które ułatwią przekroczenie granicy znajdują się paszport ukraiński, paszport biometryczny, paszport międzynarodowy starego typu, akt urodzenia, także dla dzieci. Jeśli istnieje taka możliwość, należy zabrać ze sobą dokumentację medyczną.

Jeśli chodzi o zwierzęta domowe: psy, koty, fretki - muszą być oznakowane mikrochipem i zaszczepione. Małe zwierzęta domowe, takie jak chomiki, króliki, gady, ozdobne zwierzęta wodne są akceptowane bez ograniczeń, jednak Krajowa Administracja Podatkowa zastrzega sobie prawo do podjęcia decyzji o przepustce w indywidualnych przypadkach.²

Co robić po przekroczeniu granicy z Polską?

Jeśli przekroczyłaś/eś granicę i nie masz gdzie się zatrzymać, możesz skontaktować się z ośrodkiem dla uchodźców. Ośrodki działają po polskiej stronie na każdym przejściu granicznym. Adresy punktów przyjmowania uchodźców w Polsce można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (informacje są dostępne w języku polskim, rosyjskim, ukraińskim). Można również skorzystać z telefonu interwencyjnego: +48 47 721 75 75.

Na terenie kraju funkcjonują ośrodki dla uchodźców. Obecni tam wolontariusze udzielają wszelkich niezbędnych informacji na temat pobytu w Polsce, a także zapewniają tymczasowe zakwaterowanie, wyżywienie i pomoc medyczną, jeśli zajdzie taka potrzeba.¹

Dostępny jest także państwowy portal PomagamUkrainie. Można tam znaleźć dwa formularze online - jeden dla obywateli polskich, którzy chcą pomóc uchodźcom, drugi - dla obywateli Ukrainy w Polsce, którzy potrzebują pomocy. Wypełniając formularz należy podać, gdzie się jest i czego się potrzebuje. Wniosek zostaje przesłany do odpowiedniej jednostki koordynującej udzielanie pomocy. Strona jest dostępna w języku polskim i ukraińskim.

Na liście pomocny stron znajduje się również  ukrainenow.org/looking-for-help-abroad, na której można poprosić o transfer lub zakwaterowanie po przekroczeniu granicy.

Status prawny uchodźców ukraińskich na terytorium Polski

Na ten moment zniesiono obowiązkowe procedury rejestracyjne dla cudzoziemców - właśnie z myślą o uchodźcach z Ukrainy, którzy przebywają na terytorium Polski.

W chwili obecnej nie ma potrzeby rejestrowania się w ośrodkach dla uchodźców, ani składania wniosków do jakichkolwiek organów administracyjnych czy terytorialnych. Te same zasady dotyczą obywateli Ukrainy, którzy już znajdują się na terytorium Polski i których legalny pobyt w kraju wygasł.

Opieka medyczna  na terytorium Polski dla uchodźców z Ukrainy

Polski Narodowy Fundusz Zdrowia zapewnia uchodźcom z Ukrainy bezpłatną opiekę medyczną w takim samym zakresie, w jakim jest ona świadczona obywatelom kraju. Aby potwierdzić swój status przy przekraczaniu granicy, należy okazać zaświadczenie wydane przez polską Straż Graniczną lub stempel przekroczenia granicy w dokumencie podróży z datą 24 lutego 2022 r. lub późniejszą.

Polska jest zobowiązana do:

• udzielania uchodźcom z Ukrainy pomocy medycznej;
• nie przekierowywania pacjentów do innych placówek medycznych;
• nieoczekiwania zapłaty za usługi medyczne.⁵

Na przykład na tej stronie można znaleźć szczegółowe informacje, harmonogram pracy, adresy i numery telefonów centrów medycznych takich jak Centrum Damiana czy Lux Med. 

Warto wiedzieć, że Centrum Damiana, oprócz świadczenia usług medycznych, oferuje pracę lekarzom z Ukrainy przebywającym w Polsce.

Co więcej Ukraińcy mogą zgłosić się do Teleporady Podstawowego Kontaktu - można to zrobić w weekendy, w nocy, w święta lub gdy nie ma możliwości skontaktowania się z placówką medyczną. Można tam uzyskać konsultację, elektroniczną receptę, skierowanie do lekarza, skierowanie na badania itd. Wniosek można złożyć pod numerem 800 137 200 lub przez Internet.⁶

Inne grupy i organizacje udzielające pomocy

Lista organizacji, które pomagają Ukraińcom jest o wiele dłuższa. Warto także mieć na uwadze:

1. Portal Niepelnosprawni, gdzie dostępna jest lista organizacji, które pomagają dzieciom i dorosłym z niepełnosprawnościami. Informacje prezentowane są w języku polskim i ukraińskim, lista jest stale aktualizowana.

2. Ukraiński Dom w Warszawie pomaga uchodźcom w znalezieniu mieszkania i transportu. Na stronie mogą się zarejestrować wolontariusze, którzy są gotowi pomagać.

3. Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki gromadzi bazę danych o osobach wykonujących zawody twórcze, aby pomóc im w znalezieniu pracy. Mowa tu zarówno o pracy w Polsce, jak i o pracy zdalnej dla osób, które utraciły możliwość pracy po wybuchu wojny.

4. Lista tłumaczy-wolontariuszy, którzy są gotowi pomóc uchodźcom z Ukrainy, jest dostępna tutaj. W bazie znajdują się specjaliści nie tylko od języka polskiego, ale także od angielskiego, niemieckiego, hiszpańskiego i wielu innych.

5. Od 26 lutego 2022 r. przez kolejne 4 tygodnie, obywatele Ukrainy mogą jeździć w Polsce pociągami PKP Intercity za darmo. Aby podróżować, należy pobrać w kasie bezpłatny bilet, który można uzyskać na podstawie dokumentu potwierdzającego obywatelstwo ukraińskie.⁷

6. Również od 2.03.2022 r. Biuro Rzecznika Praw Dziecka w Polsce uruchomiło infolinię, pod którą można uzyskać poradę psychologa dziecięcego. Konsultacje są dostępne w języku rosyjskim i ukraińskim. Informacje kontaktowe oraz godziny otwarcia infolinii znajdują się na stronie internetowej Rzecznika Praw Dziecka.

7. Portal "Zjednoczeni dla Ukrainy" przyjmuje wnioski od uchodźców z Ukrainy, którzy przebywają w krajach UE. Na stronie należy wypełnić formularz online z prośbą o pomoc. Za pośrednictwem portalu można ubiegać się o wsparcie w następujących krajach: Polska, Węgry, Niemcy, Francja, Rumunia, Bułgaria, Mołdawia, Łotwa. Rodzaje pomocy: prawna, mieszkaniowa, darowizny, kontakt z organizacjami zajmującymi się pomocą uchodźcom.

8. Fundacja Otwarty Dialog w Polsce udziela różnego rodzaju pomocy uchodźcom z Ukrainy w Polsce.

9. Airbnb udostępniło swoją platformę, aby pomóc w zakwaterowaniu ukraińskich uchodźców. To strona, na której można szukać noclegu. W mediach społecznościowych i wśród organizacji wolontariackich na Ukrainie można również znaleźć kontakty do wielu wolontariuszy po polskiej stronie.

10. ​​Jeśli chodzi o transport po przekroczeniu granicy, oprócz bezpłatnych przejazdów pociągami Intercity, można skorzystać z usług polskiego przewoźnika autobusowego FlixBus, który zapewnia uchodźcom z Ukrainy bezpłatne przejazdy. Bilet należy zarezerwować z wyprzedzeniem. Szczegółowe informacje o dostępnych trasach i możliwości zamówienia biletu można znaleźć na oficjalnej stronie przewoźnika na Facebooku.

Polscy wolontariusze informują, że oprócz pomocy ze strony państwa, wielu obywateli jest gotowych pomóc uchodźcom z Ukrainy za darmo. Jeśli przekroczysz granicę i otrzymasz propozycję transportu za opłatą - nie zgadzaj się na to. Skontaktuj się, z którąś z wymienionych wyżej organizacji i poinformuj, że potrzebujesz pomocy - z pewnością ją otrzymasz. 

Często zadawane pytania

Czy potrzebuję paszportu biometrycznego, aby przekroczyć granicę z Polską jako uchodźca z Ukrainy?

Nie, wystarczą dowolne dokumenty np. ukraiński paszport wewnętrzny, stary paszport lub akt urodzenia.

Czy przy przekraczaniu granicy z Polską muszę przedstawić zaświadczenie o szczepieniu COVID-19?

Nie. Wszystkie ograniczenia związane z koronawirusem zostały zniesione dla uchodźców z Ukrainy, w tym samoizolacja.

Czy po przekroczeniu granicy muszę od razu składać wniosek do polskich władz administracyjnych o nadanie statusu uchodźcy lub zalegalizowanie pobytu w kraju?

Nie. Jeśli przekroczyłaś/eś granicę legalnie przez przejście graniczne, nie musisz od razu zajmować się formalnościami. Najpierw zostanie Ci udzielona wszelka niezbędna pomoc.

Co zrobić, jeśli przyjechałam/em do Polski przed 24.02 i mój pobyt w kraju dobiegł końca?

Wszystkie świadczenia przyznane przez Polskę uchodźcom z Ukrainy dotyczą również obywateli Ukrainy, którzy przybyli do kraju wcześniej. Nie musisz się martwić o legalność swojego statusu w kraju.

Kończąc, pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa. Powiadom rodzinę i przyjaciół o swoim położeniu, postaraj się zapamiętać ich numery telefonów (na wypadek, gdyby Twój telefon się rozładował) oraz dowiedz się, w jaki sposób możesz zarządzać swoimi pieniędzmi za granicą i w razie potrzeby dokonywać międzynarodowych przelewów pieniężnych.